Panel diskutim "Jetë me dinjitet apo mbijetesë"

Në panel diskutimin morën pjesë zëvendëskryeministri përgjegjës për çështjet ekonomike, koordinimin e sektorëve ekonomik dhe investimeve Fatmir Bytyqi, Nënkryetari i Këshillit të LSM për sektorin privat dhe Kryetari i SNIP Ivan Peshevski, kryetari i kuvendit të Organizatës së punëdhënësve Angel Dimitrov dhe studiuesi ekonomik Branimir Jovanoviq, të cilët përgatitën dhe prezantuan studimin "Ndikimi i inflacionit në varfërinë në Republikën e Maqedonisë së Veriut", botuar nga SIGA dhe FES.

Në fjalimin e saj hyrës, menaxherja e projektit të Fondacionit Fridrih Ebert Ivana Vuçkova theksoi se suksesi i një vendi që sipas përkufizimit duhet të jetë "social" nuk matet nga arritjet individuale, personale, por nga përpjekjet tona të përbashkëta për t'u marrë me sfidat nga të cilat prekemi të gjithë dhe të cilat mund të na sjellin një sërë vështirësish dhe rënie individuale, dhe jo për fajin tonë.

Presidentja e Platformës maqedonase kundër varfërisë, Biljana Dukovska, ndau me përfaqësuesit e pranishëm të institucioneve, sektorin e OJQ-së dhe analistët ekonomikë rekomandimet që duhet të bëhen që shoqëritë të jenë të lira nga varfëria, dhe qëllimi përfundimtar është eliminimi i plotë i varfërisë duke krijuar kushte që të gjithë të jetojnë me dinjitet.

Analisti ekonomik Jovanoviq, duke prezantuar studimin, theksoi se varfëria ekstreme në vitin 2022 është rritur me rreth 14 mijë njerëz, në vitin 2023 do të ulet minimalisht në rastin më të mirë, dhe në rastin më të keq do të rritet me 14 mijë njerëz shtesë. Ai theksoi se varfëria e moderuar në vitin 2022 u rrit për 56 mijë persona, në vitin 2023 në rastin më të mirë do të rritet për 21 mijë të tjerë, dhe në rastin më të keq për 101 mijë qytetarë. Jovanoviç informoi se arsyet e këtyre shifrave qëndrojnë në faktin se rritja e çmimeve tejkalon rritjen e të ardhurave të njerëzve.

Në fund të fjalës së tij, ai tha se Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut duhet të marrë masa për të kufizuar rritjen e çmimeve dhe për të rritur të ardhurat, në mënyrë që të zvogëlohet varfëria ekstreme, është e nevojshme të rriten të gjitha llojet e shpenzimeve sociale - ndihma sociale, shtesat e fëmijëve dhe pensionet për aq sa është inflacioni. Ndërsa, për të ulur varfërinë e moderuar, rrogat e sektorit publik dhe rroga minimale duhet të rriten të paktën po aq sa inflacioni dhe, në mënyrë alternative, duhet të futet një ndihmë e veçantë antikrizë.

Zëvendëskryeministri Bytyqi theksoi se nëse gjatë tre viteve të fundit Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut nuk do të kishte zbatuar masat që kishte zbatuar për të mbrojtur standardin e jetesës së grupeve më të rrezikuara, dhe pastaj për të ruajtur vendet e punës, sot do të kishim një pamje më të keqe. Ai tha se politikat socialdemokrate kanë mbrojtur dhe do të vazhdojnë të mbrojnë standardin dhe të përmirësojnë mirëqenien e të gjithë qytetarëve.

"Studime të tilla janë të mira për hartimin e politikave të bazuara në dëshmi dhe ne do të vazhdojmë ta bëjmë këtë. Nevojiten zgjidhje sistematike për stabilitet dhe zhvillim të parashikueshëm, por në të njëjtën kohë ato mbrojnë më të cënuarit, ata, të drejtat e të cilëve shkelen së pari dhe më lehtë në kohë krize ose vështirësie politike. Ne kemi miratuar zgjidhje të tilla sistematike, domethënë miratimin e rrogës minimale dhe metodologjinë për llogaritjen e pensioneve. Kjo kategori qytetarësh, si asnjëherë tjetër që nga pavarësia, tani është e mbrojtur nga fenomene të tilla”, tha Bytyqi.

Nënkryetari i Këshillit të Lidhjes të sindikatave të Maqedonisë për sektorin privat, Peshevski, theksoi se nga viti në vit është më e vështirë të jetohet dhe se pamja e përgjithshme e vendit 32 vjet e tutje nuk është e mirë, sepse nuk mund të lëvizim nga pika aktuale ose të lëvizim lart, por përkundrazi me rritjen e pagave, nga ana tjetër bëhemi më të varfër.

“Si filloi rroga minimale prej 8 mijë denarësh, arriti në 20 mijë denarë, megjithatë fuqia blerëse e qytetarëve nuk është pasuruar për këto dy herë e gjysmë, e cila është rritur, përkundrazi, shporta jonë minimale e konsumatorit sindikal po bëhet gjithnjë e më e vogël, të cilën jemi të vetmit që kemi mbetur si borxhli për ta llogaritur, dhe është pothuajse 50 mijë denarë. Kjo do të thotë se duhet të kemi një rrogë minimale dhe mesatare për një familje prej katër anëtarësh në mënyrë që të mund të mbijetojmë me ato midis 50 dhe 150 denarë në ditë. Kjo nuk është një situatë për të cilën duhet të mburremi ose të ankohemi, por duhet të shohim se si t'i kapërcejmë të gjitha këto situata dhe se si të gjithë palët e interesuara mund të bëjnë një hap përpara dhe t'i mbajnë ata pak të rinj në vend që të mos vazhdojnë të ndërtojnë ekonominë e tyre, dhe pastaj mund të mburremi se do të rrisim rrogat edhe në sektorin publik", theksoi Peshevski.

Kryetari i Kuvendit të Organizatës së punëdhënësve Dimitrov tha se në vitin 2022 rroga minimale u rrit në 18 mijë denarë dhe arriti një nivel më të lartë historik për sa i përket rrogës mesatare.

“Në kushtet e inflacionit, problemet në vend nuk mund të zgjidhen thjesht duke rritur rrogën minimale. Por mendoj se të dhënat për vitin 2023 janë shumë më optimiste. Rrogat rriten më shumë se inflacioni dhe kjo i bën skenarët pesimistë të parëndësishëm, ka të dhëna të mjaftueshme për të thënë se viti 2023 do të ketë një ndikim pozitiv në uljen e varfërisë. Inflacioni është rezultat i asaj që ka ndodhur në të kaluarën, së pari kriza e koronës dhe më pas lufta në Ukrainë. Në një takim të dhomës, zëvendëskryeministri Bytyqi tha se në 5 vjet janë dhënë 130 milionë euro për të ndihmuar ekonominë, 4 herë më shumë se më parë", tha Dimitrov.